Σας υποσχέθηκα τον "λογαριασμό" για την επίσκεψη Ερντογάν και θα προσπαθήσω να είμαι συνεπής. Στην εξωτερική πολιτική δεν είναι λογικό - ούτε δίκαιο να κρίνεις με το "άσπρο-μαύρο". Συνήθως η αλήθεια είναι κάπου στο γκρίζο - όσο κι αν αυτό ακούγεται κοινότυπο. Καταθέτω λοιπόν την άποψή μου: Η επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες - κατά την γνώμη μου κακώς ανέβασε ψηλά τον πήχη η κυβέρνηση. Εκ των υστέρων, τα αποτελέσματα δεν είναι εντυπωσιακά - αλλά δεν είναι και αμελητέα. Προσέξτε: δεν διαλέγω την "ουδετερότητα" για να πω ότι δεν άλλαξε τίποτα με την επίσκεψη. Αντίθετα, πιστεύω ότι μπαίνουμε για τα καλά σε μία περίοδο κινητικότητας - θα έλεγα ένα "κρας-τεστ" διαρκείας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Και δεν παραγνωρίζω ότι για να βρεις λύσεις σε ιστορικές διαφορές, χρειάζονται αμοιβαίες υποχωρήσεις (τονίζω το "αμοιβαίες"). Για να καταλήξω με αυτό τον πρόλογο σε ένα συμπέρασμα, το γράφω όσο πιο απλά γίνεται: Βρισκόμαστε ακόμη στην πολύ-πολύ αρχή της εποχής Παπανδρέου - Ερντογάν. Εχουμε ενδείξεις, αλλά όχι πολλά δεδομένα. Τρεις στόχους είχαν θέσει οι δύο πρωθυπουργοί πριν από την επίσκεψη:
Τη μεταστροφή του κλίματος, ώστε να σηματοδοτήσουν μία νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Να πείσουν ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε, παρά τις διαφορές μας - ακόμη περισσότερο σε μία χρονική στιγμή που το διεθνές περιβάλλον μας το επιβάλει (βλέπε και οικονομική κρίση). Ο στόχος θεωρώ ότι επετεύχθη εν μέρει - αν αποδεχθούμε ότι στον σύγχρονο κόσμο η οικονομία είναι ο κινητήριος μοχλός στις διεθνείς σχέσεις. Ο επιχειρηματικός κόσμος φαίνεται ότι έλαβε το μήνυμα. Αλλωστε, είναι περίπο αυτονόητο ότι οι Ελληνες αναζητούν τρόπους να καλύψουν τις απώλειες από την κρίση, ενώ οι Τούρκοι διαθέτουν χαμηλά ημερομίσθια και τεράστια αγορά. Προσθέστε και την έμπνευση για το κοινό τουριστικό πακέτο "νησιά του Αιγαίου - Μικρασιατικές ακτές", που θα προσπαθήσουν πλασάρουν από κοινού οι δύο χώρες - ξεκινώντας από την κινεζική αγορά - και έχετε την εικόνα.
Δεύτερος στόχος ήταν να τεθούν τα θεμέλια για τη μελλοντική επίλυση των μεγάλων προβλημάτων που βρίσκονται στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αρχικά, μιλάμε για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας που συζητειται επί χρόνια στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών (συνομιλιών που γίνονται υπό συνθήκες μυστικότητας μεταξύ διπλωματών) και για το Κυπριακό. Ταυτόχρονα, όμως, μιλάμε για τα προβλήματα που γεννά η τουρκική συμπεριφορά στο Αιγαίο: casus belli, θεωρία γκρίζων ζωνών, υπερπτήσεις, "αβλαβείς" διελεύσεις πολεμικών πλοίων, παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου κλπ. Για να μην σας κουράζω, σε όλα αυτά εγώ δεν διαπίστωσα καμία απολύτως πρόοδο. Αντίθετα, είδα ένα Ερντογάν με τρομερή αυτοπεποίθηση - άλλωστε γνωρίζει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο "τούνελ" της οικονομικής κρίσης - να μην κάνει πίσω σε κανένα θέμα.
Τρίτος στόχος ήταν η προσέγγιση σε θέματα "χαμηλής πολιτικής". Εδώ δεν τα πήγαμε άσχημα, υπό την έννοια ότι οι γραφειοκράτες των δύο κυβερνήσεων αναζήτησαν και βρήκαν "ανώδυνους" τομείς συνεργασίας. Παραμένει ζητούμενο εάν θα βγει κάτι σημαντικό από τα 21 μνημόνια. Γιατί, όσο πιο πολλές υπογραφές μπαίνουν, τόσο δυσκολότερο γίνεται να βρεις την ουσία. Δύο παραδείγματα: στις μεταφορές αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε, γιατί είμαστε γείτονες και είναι θεμελιώδες να ταξιδεύουμε και να στέλνουμε προϊόντα εύκολα και γρήγορα. Στην λαθρομετανάστευση, όμως, έχουμε να κάνουμε περισσότερο με το πρώτο, διστακτικό βήμα σε ένα τεράστιο πρόβλημα. Η συμφωνία προβλέπει επανεισδοχή 1,000 λαθρομεταναστών ετησίως - από τους 100,000 που περνούν τα σύνορά μας. Οι 1,000 είναι ελάχιστοι, αλλά Ελληνες διπλωμάτες επιμένουν ότι είναι καλύτερα από το (σχεδόν) τίποτα που δεχόταν μέχρι σήμερα η Αγκυρα.
Τι μας είπε ο κύριος Ερντογάν
Οι δύο πρωθυπουργοί χαρκτήρισαν «ιστορική» την επίσκεψη με την ελπίδα ότι αυτό θα αποδειχθεί στο μέλλον, ωστόσο τα δύσκολα βρίσκονται μπροστά και παραμένει ζητούμενο εάν οι δύο κυβερνήσεις διαθέτουν τα απαραίτητα αποθέματα δυνάμεων και ισχυρής πολιτικής βούλησης, ώστε να υπερβούν «στερεότυπα του παρελθόντος» (όπως ανέφερε ο Γ.Παπανδρέου στην κοινή συνέντευξη Τύπου). Στο μεταξύ, Γ.Παπανδρέου και Τ.Ερντογάν κατέγραψαν μικρά βήματα πρόοδου σε επί μέρους τομείς, τα οποία μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικά, υπό τον όρο ότι θα πραγματοποιήσουν όσα υπόσχονται και θα συνεχίσουν με συνέπεια στη γραμμή που χάραξαν.
Μείωσης των αμυντικών δαπανών: Είναι σαφές ότι κερδίζει έδαφος. Ο Γ.Παπανδρέου έκανε λόγο για «κοινό όραμα» να αναδείξουμε την περιοχή μας ως μία από τις πλέον ασφαλείς σε διεθνές επίπεδο, αλλά και ως κοινό πεδίο ανάπτυξης των οικονομιών μας. Ο στόχος είναι μεγαλεπήβολος, ωστόσο μπορεί να αποτελέσει ένα διαχρονικό οδηγό για την Αθήνα και την Αγκυρα. Μία πρώτη ιδέα μας δίνουν οι «προωθημένες» απόψεις που εξέφρασε ο Θεόδωρος Πάγκαλος στο ελληνοτουρκικό επιχειρηματικό συνέδριο, όπου έκανε λόγο για «φανταστικούς κινδύνους» που επιλύονται πολιτικά. Ο ίδιος ο Τ.Ερντογάν επιβεβαίωσε σε Τούρκους δημοσιογράφους πως συζήτησε το θέμα τον Γ.Παπανδρέου και σχολίασε οτι ο Ελληνας Πρωθυπουργός είναι θετικός, αλλά θεωρεί ότι χρειαζεται περισσότερος χρόνος και προετοιμασία εις βάθος.
Σχέδια πτήσης στο Αιγαίο: Ο Τ.Ερντογάν άνοιξε «παράθυρο» για το ενδεχόμενο να κοινοποιεί στο ΝΑΤΟ – άρα και στην Αθήνα – τα στοιχεία των στρατιωτικών πτήσεων για το Αιγαίο. Μία τέτοια κίνηση – εάν τελικά γίνει στο μέλλον – θα αποτελεί ανταπόκριση στην παρατήρηση του Γ.Παπανδρέου, ότι «αν θέλεις καλές σχέσεις με τον γείτονά σου, τότε χτυπάς την πόρτα πριν μπεις». Θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα των παραβάσεων, χωρίς να δίνει απάντηση σε όλα τα προβλήματα στο Αιγαίο. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία πρόταση που επαναφέρει ανά τακτά χρονικά διαστήματα ο κύριος Ερντογάν. Ελληνες διπλωμάτες την χαρακτηρίζουν "ανεπαρκή λύση".
Θεολογική Σχολή της Χάλκης: Παρά την προσπάθεια του Τ.Ερντογάν να θέσει το θέμα σε βάση αμοιβαιότητας με την «εκλογή» μουφτή από την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, ο Τούρκος Πρωθυπουργός δήλωσε (και πληροφορίες από κύκλους της τουρκικής κυβέρνησης το επιβεβαιώνουν) ότι βρισκόμαστε ίσως κοντά σε θετική εξέλιξη στο θέμα της Χάλκης. Σε αυτό το σημείο ίσως αποδειχθεί «κλειδί» η κίνηση του Γ.Παπανδρέου να προσφέρει ως «δώρο στον Ταγίπ» την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για αναπαλαίωση του τζαμιού Φετιγιέ στο Μοναστηράκι. Η Αθήνα βρέθηκε έτσι ένα βήμα μπροστά και «σπρώχνει» τον Ερντογάν να ανταποκριθεί – έχοντας και ένα «χαρτί» στα χέρια του, σε περίπτωση που δεχθεί κριτική εκ των έσω. Σημειώστε, όμως, ότι είναι η πολλοστή φορά που ακούμε ότι "κάτι θα γίνει με τη Χάλκη". Και μέχρι τώρα δεν είδαμε τίποτα.
Το "φάουλ" του Ερντογάν: Ο Τούρκος πρωθυπουργός διακρίνεται για την αυτοπεποίθησή του, αλλά αυτή τον ωθεί να "ξεφεύγει" πολλές φορές. «Φάουλ» του Τούρκου πρωθυπουργού ήταν η παρέμβασή του στα ελληνικά πολιτικά πράγματα με τις υποδείξεις στα κόμματα της αντιπολίτευσης να στηρίξουν την κυβέρνηση στην εθνική προσπάθεια εξόδου από την κρίση. Η αντίδραση του Γ.Παπανδρέου που σημείωσε ότι «ο λαός και οι κοινωνικές δυνάμεις στηρίζουν την κυβέρνηση στην προσπάθειά της» δείχνει και τις διαφορές της ελληνικής πολιτικής σκηνής (προβληματική, αλλά με ευρωπαϊκά δημοκρατικά χαρακτηριστικά) από την Τουρκική Δημοκρατία.
Επίθεση στα ελληνικά ΜΜΕ: Στην συνάντηση που είχε με διευθυντές ελληνικών εφημερίδων, ο Τούρκος πρωθυπουργός δέχθηκε και «ενοχλητικές» ερωτήσεις, όπως «εάν η κυβέρνηση της γείτονος ελέγχει τις Ενοπλες Δυνάμεις». Απάντησε κοφτά ότι ασφαλώς ελέγχει τις Ενοπλες Δυνάμεις και το αποδεικνύουν οι πρόσφατες εξελίξεις με την έρευνα για την υπόθεση Εργκένεκον και την αποκάλυψη του σχεδίου «Βαριοπούλα». Και εξαπέλυσε επίθεση στα ελληνικά ΜΜΕ, με την κατηγορία ότι λειτουργούν ως «ραντάρ» για να συλλαμβάνουν τις παραβιάσεις στο Αιγαίο και να δημιουργούν θέματα από το πουθενά
Κυπριακό: Ο Τούρκος πρωθυπουργός προανήγγειλε «εξελίξεις ως το τέλος του χρόνου» μέσα από τις απευθείας συνομιλίες, υπαινισσόμενος ότι σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να δούμε «άλλα σενάρια» για την διευθέτηση του προβλήματος (δηλαδή...στο βάθος διχοτόμηση). Και «άδειασε» τον Κώστα Καραμανλή, υποστήρίζοντας ότι στο Μπούργκενστον της Ελβετίας με το σχέδιο Ανάν στο τραπέζι, έφτασαν πολύ κοντά στη λύση αλλά ο τότε Ελληνας Πρωθυπουργός την κρίσιμη στιγμή...εξαφανίστηκε!
Για να σας πω την αμαρτία μου, μπορεί και να τον πιστεύω...
του Αντώνη Φουρλή
http://www.protagon.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου